Prace nad projektem obejmowały także spotkania seminaryjne. Miały one miejsce w latach 2022-2023 a których brali w nich udział nie tylko członkinie i członkowie Zespołu, ale także współpracujący z nimi Pani Julia Dyrdycka-Borowa oraz Pan Michał Modelski, studiujący na Wydziale Filozofii UW. Rezultatem spotkań były m.in.: wybrana bibliografia opracowań na temat różnych aspektów wizualizacji, robocze odpowiedzi na pytanie „czym jest wizualizacja?
(link). Spotkania były również okazją do prezentacji i omówienia prowadzonych badań. Monika Favara-Kurkowski przygotowała tekst „; Weronika Kobylińska – „Dźwięk, wzrok, społeczeństwo: rola wizualizacji dźwięków w twórczości Christine Sun Kim” Marta Maliszewska – „Otwarta wizualizacja jako zadanie naukowe”; Mateusz Salwa – „Estetyka wizualizacji w nauce”; Łukasz Zaremba – „Wizje spiskowe. Obrazy i niewidzialność w alternatywnych teoriach „katastrofy smoleńskiej”.
Ponadto, niektóre z prac Zespołu zostały zaprezentowane na konferencji „Wizualizacje w nauce” (Warszawa, 12-13.09.2022): https://sites.google.com/view/avant-wizualizacje, oraz opublikowane w czasopiśmie „Avant”: M. Favara-Kurkowski, „Wizualizacja jako filozofia: czy wizualizacje mieszczą się w skrzynce narzędziowej filozofa?” (https://journal.avant.edu.pl/index.php/en/article/view/11); M. Machalski, M. Salwa, P. Welk, „Wizualizacje jako dzieła sztuki” (https://avant.edu.pl/3202218-2; publikacja w formie posteru, wyróżnionego nagrodą przez organizatorów konferencji); M. Maliszewska, „«Wizualizacja otwarta» jako narzędzie demokratyzacji wiedzy” (https://journal.avant.edu.pl/index.php/en/article/view/17).
M. Favara-Kurkowski
Wizualizowanie filozofii. Filozoficzna argumentacja a środki językowe i wizualne
Badanie roli wizualizacji w szeroko rozumianej nauce jest zagadnieniem meta-naukowym, autorefleksyjnym badaniem m.in. samej metody działalności badawczej. W dziedzinie filozofii takie samo-refleksyjne dociekania można zilustrować następującymi pytaniami: czy wizualizacje mogą wyrażać treści filozoficzne? Czy wizualizacje mogą służyć do argumentacji filozoficznej?
W artykule wyróżniam dwie sprzeczne tezy, kognitywistyczną i anty-kognitywistyczną, w zależności od tego, czy odpowiedź jest pozytywna, czy negatywna, oraz sprzeciwiam się anty-kognitywistycznej linii argumentacji Paisleya Livingstona (2006; 2009), która, między innymi, a priori wyklucza stosowanie metod pozajęzykowych do argumentowania, redukując wkład filozoficzny do skutecznego językowego wyrażenia jej treści. Artykuł zamykam, identyfikując kilka ogólnych kwestii związanych ze stanowiskiem anty-kognitywistycznym i proponując kierunki przyszłych badań na podstawie wcześniejszych przykładów z historii filozofii.
M. Maliszewska
Otwarta wizualizacja jako zadanie naukowe
W artykule analizuję dwa modele wizualizowania historii, które nazywam “otwartą” i „zamkniętą” wizualizacją. Wizualizacja zamknięta jest bardziej tradycyjnym sposobem wizualizowania przeszłości, opartym na założeniu linearności historii i domknięciu wydarzeń, które miały już miejsce. Co więcej wizualizacja zamknięta wymaga od odbiorczyń podporządkowania się linii argumentacyjnej autorki (lub innych „ekspertek” w danej dziedzinie). W przeciwieństwie do niej, wizualizacja otwarta pojmuje relację pomiędzy przeszłością a teraźniejszością jako konstelację wydarzeń, które pomimo upływu lat wciąż na siebie oddziałują i niemożliwym jest wyznaczenie ostrej granicy, pomiędzy tym, co już się skończyło, a tym, co ciągle trwa. Rolą odbiorczyni jest krytyczne badanie tych powiązań i próba ich zrozumienia. Tak rozumiany proces interpretacji wizualizacji otwartej jest nie tylko procesem estetycznym czy epistemologicznym, ale również etycznym i politycznym. Takie ujęcie historii jest ściśle powiązane z koncepcją „pamięci melancholijnej” Josepha R. Wintersa (2016) oraz „estetyki troski” Michaeli Mihai (2022). W artykule interpretuję dwa przykłady wizualizacji: Atlas obrazów Mnemosyne Abye’go Warburga, który prezentuję jako wizualizację otwartą oraz film Thes Shadow Peace Neila Hallorana, będący według mnie wizualizacją zamkniętą.
M.Salwa
Estetyka wizualizacji w nauce
W artykule stawiam tezę, że wizualizacje stosowane w nauce można porównywać do dzieł sztuki wizualnej. Dostrzeżenie analogii między wizualizacją danych a sztuką może skutkować dwoma odmiennymi podejściami badawczymi. Z jednej strony, pozwala rozważać dzieła sztuki jako szczególne przypadki wizualizacji danych, z drugiej strony, pozwala spojrzeć na wizualizacje stosowane w nauce jako „dzieła sztuki” w takim sensie, że pozwala dostrzec w nich obiekty wizualne podlegające takim samym albo analogicznym mechanizmom, które funkcjonują w sztuce czy – szerzej – w obrębie kultury wizualnej. Mnie interesuje drugi z wyżej wymienionych kierunków badań, tzn. patrzenie na wizualizacje danych jako na obiekty, których twórcy/twórczynie stają przed podobnymi wyzwaniami, z jakimi muszą się zmierzyć autorzy/autorki dzieł sztuk wizualnych, oraz jako obiekty, których odbiorcy/odbiorczynie muszą wykonać pracę interpretacyjną podobną do tej, której wymagają od nich dzieła sztuki. Innymi słowy, zamierzam pokazać, że choć wizualizacje naukowe wyrastają z innych założeń i osadzobe są w innym kontekście, funkcjonują podobnie do dzieł sztuk wizualnych.
W. Kobylińska, M. Salwa
Wizualizacja dźwięków w twórczości Christine Sun Kim
Artykuł przedstawia twórczość rysunkową Christine Sun Kim (ur. 1980), amerykańskiej artystki-aktywistki utożsamiającej się z kulturą Głuchych i reprezentantki środowiska reprezentującego nową falę sound artu. W analizowanych w tekście pracach Kim eksploruje zagadnienie ciszy i bada kreatywny potencjał nicości. W swej strategii neguje zatem tradycyjny paradygmat utożsamiający ciszę z brakiem i nieobecnością dźwięku. Znane i ugruntowane systemy znaków służą jej do podważenia dotychczasowych schematów i przebiegu komunikacji społecznej. Artystka wydobywa fizyczność dźwięku i krytycznie odnosi się do faktu, że słyszący używają dźwięku do pomiaru ciszy. W artykule uwypuklone są narzędzia, po które artystka świadomie sięga, tworząc perswazyjną wizualizację plastyczną zagadnień takich jak wykluczenie społeczne i potrzeba wytwarzania nowej strefy publicznej. W konsekwencji, Kim – wytwarza kontr-wizualizację – istotną nie tylko w sferze sztuki, ale i demokratycznej debaty, w której obrazy komentują aktualne mechanizmy władzy i uwikłane w nie systemy generowania wiedzy. Tekst przedstawia jak Kim za pomocą obrazów dokumentuje przemoc i stawia wobec niej opór, wykazując tym samym jak istotna jest umiejętność wytwarzania i komentowania obrazów dla rozwoju współczesnych społeczeństw.
